هیچ دۆستێك جگه له چیاكان: ڕۆمانی گه‌ریده‌یه‌كی كورد له زیندانێكی دووری ناو ئۆقیانوسدا
ئاکۆ قادر حه‌مه
ڕۆمانی "هیچ دۆستێك جگه له چیاكان" كه بێهرۆز بوچانی، كوردی ڕۆژهه‌ڵات له زیندانی دوورگه‌ی مانۆسی پاپانیوگینیای نێو زه‌ریای هێمن نووسیوه، ڕۆمانێكه سه‌ربرده‌ی سەفەری نوسەرە هه‌ر له ئه‌نده‌نوسیاوه بۆ گه‌شتی پڕ مه‌ترسی به نێو زه‌ریای هێمندا تا ڕزگاركردنیان له مردن و بردنیان بۆ زیندانێك له لایه‌ن كه‌شتی سه‌ربازی ئوسترالیه‌وه بۆ دوورگه‌ی مانۆس له گه‌ڵ ژماره‌یه‌ك په‌نابه‌ری زۆری دیكه‌دا.
بەڵام به‌شی هه‌ره زۆر ڕۆمانه‌كه باس له ژیانی زیندانی نێو زیندانه‌كه‌ی مانۆس ده‌كات.
هاشمی ئەحمەدزادە بەزمانێکی کوردی دڵگیر، ڕۆمانەکەی لە ئینگلیزییەوە وەرگێڕاوە.
سه‌رنجێكی به‌رایی
سه‌ره‌تایی ڕۆمانه‌كه زۆر چیژبه‌خش و سه‌رنجڕاكێش بوو به تایبه‌ت ئه‌و به‌شه‌ی كه له کەشتییەکی كۆن و ڕزیو و بچوكی قاچاخدان كه‌شتیه‌كه‌یان توشی تێكشكان ده‌بێت و به ئه‌سته‌م زۆرینه‌یان له مردن ڕزگاریان ده‌بێت، به‌ڵام سه‌رتاپای ڕۆمانه‌كه به‌رده‌وام پرسیاری بێوه‌ڵام ده‌رباره‌ی چیرۆكه بچووك و كاركته‌ره لاوه‌كیه‌كانی نێو ڕۆمانه‌كه ده‌روژێنێت بێ ئه‌وه‌ی وه‌لامێكی ته‌واوی بداته‌وه.
سه‌ره‌ڕایی هه‌ندێك زیاده‌ڕۆیی و درێژدادڕیی ناوه‌ڕاستی ڕۆمانه‌كه، به‌ڵام نوسه‌ر به شێوه‌یه‌كی زۆر شاره‌زایانه ده‌یه‌وێت سه‌رله‌به‌ری یاساكانی زیندان و سیسته‌می ناو زیندان ئاشكرا بكات.
ڕۆمانه‌كه زۆر به‌سه‌لیقه‌یه له ناساندنی سروشتی كه‌سایه‌تی و سایکۆلۆجیایی كاره‌كته‌ره‌كانی لەوانە مەیسەم جندە و کابرای مانگا و حەمید و و ڕەزا .. غۆلە ماقولەکە و گەنجە دەم بەخەندەکەو هتد، هه‌رچه‌نده وه‌ك خوێنه‌رێك وه‌ڕز ده‌بووم له باسی به‌رده‌وام و درێژدادڕی گوڵه‌كان و گژووگیاو دارنارگیله‌كان و ئاسمان و هتد، به‌ڵام سه‌رسامبووم به هێمنی شاره‌زایانه‌ی له وه‌سفكردنی شته ورده‌كانی ده‌وروبه‌ری، به هێمنی ڕۆحی زاهید و سۆفییه‌كی ڕاسته‌قینه‌وه گوێڕاده‌دێرێت بۆ ده‌نگه‌ده‌نگ و ئاوازی سیسركه‌كان و له ناویاندا ده‌نگه مه‌زن و گه‌وره‌و بچووكه‌كان وه‌سفده‌كات ئه‌ڵێی بووه به به‌شێك له سروشتی بچووك و فه‌رامۆشكراوی ناو زیندان و ده‌وروبه‌ری زیندانه‌كه.
مانۆس چی له په‌نابه‌ره‌كان ده‌وێت؟
گرنگترین به‌شی ڕۆمانه‌كه كه بكرێت وه‌ك هه‌ره كاری مه‌زنی ئه‌م ده‌قه گه‌وره‌یه ته‌ماشا بكرێت، ناساندنی ئامانجی سیسته‌می زیندانه، كه چۆن ده‌یه‌وێت مرۆڤ له بوونه كۆمه‌ڵایه‌تی و ئه‌خلاقی و شكۆمه‌ندانه‌كه‌ی كه پێش زیندانی پێی گۆشكراوه دابڕێت و مرۆڤێكی بێ شكۆ و داماڵڕاو له ئیراده و هه‌یبه‌ت و شانازی دروستبكاته‌وه، ئه‌م كاره‌ی زیندانی مانۆسی ((ئوسترالی)) له ڕێگای كۆمه‌ڵێك ڕێسایی زۆر توندو بێبه‌زه‌یانه‌وه به‌سه‌ر په‌نابه‌ره زیندانیكراوه‌كاندا جێبه‌جێده‌كات.
ئه‌و ڕێسایانه به شێوه‌یه‌ك داڕێژراون كه ژیانی زیندانیه‌كانی كورتكردۆته‌وه بۆ پێداویستیه ئاساییه‌كانی مرۆڤ، وه‌ك خواردن و چوونه سه‌ر ئاو و خه‌وتن، و هه‌مووشی له بارودۆخێكی سه‌ختدا تێپه‌ڕده‌بێت، ئه‌مه‌ش له پێناوی ئه‌وه‌دایه ئه‌وان له شكۆ و كه‌سایه‌تیان دابماڵرێن و ئه‌وه‌ی لێیان بمێنێته‌وه ته‌نها بوونه ئاژه‌ڵی و بوونه‌وه‌رییه‌كه‌یان بێت، هه‌رچه‌نده ئه‌م ڕۆمانه و چیرۆكه‌كانی ناوی به‌ڵگه‌ن له سه‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌م هه‌وڵه‌ی سیسته‌می دژه په‌نابه‌ری زیندانی مانۆس شكستی هێناوه.
شه‌ڕی هه‌ره گه‌وره‌ی په‌نابه‌ره زیندانیكراوه‌كان و سیسته‌می زیندانیه‌كه له نێوان هێزو و ڕه‌وشتدایه، ئامانجی سیسته‌می زیندانه‌كه ئەوەیە ده‌یه‌وێت ئه‌وان له مرۆڤبوون بخات، یه‌ك یاسای سروشتی ئاسایی به‌سه‌ریاندا جێبه‌جێ بكات، ئه‌ویش یاسای هێزه، سیسته‌م ده‌یه‌وێت به‌وان بڵێت ئێمه به هێز ڕه‌فتار له گه‌ڵ ئێوه‌دا ده‌كه‌ین، و ئێوه ته‌نها شایسته‌ی نواندنی هێزن و هیچ مافێكی له‌وه زیاترتان نیه، زیندانیه‌كانیش گه‌رچی له هه‌لوومه‌رجێكی سه‌ختی دابینكردنی پێداویستیه ساده‌كانیاندان، به‌ڵام هه‌میشه له ڕێگای هاریكاری نێوان خۆیان و لە رێگای کۆمیدیا و سەما هتد و دواجاریش له ڕێگه‌ی خۆپیشاندان و به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌وه ئه‌م ڕێسایانە ڕه‌تده‌كه‌نه‌وه، بەشێک لە زیندانیە بە ئاگا و مکوڕەکان لە ڕێگەی پابەندمانەوەیان بە بەها و ڕەوشت و پرنسیپە مرۆڤانە بەرزەکانیانەوە تەحەدای پرنسیپی هێزی زیندان دەکەن.
ڕۆمانه‌كه و دۆخی نووسینی
بێهرۆز وه‌ك دیاره ئه‌م ڕۆمانه‌ی له بارودۆخێكی سه‌ختی ده‌روونی و جه‌سته‌یی و ڕۆحیدا، بە دزیەوە و لە ڕێگای واتس ئەپەوە پارچە پارچە نوسیوه و بۆ هاوڕێیەکی ناردوە، بێگومان مانه‌وه‌ی له هه‌مان ئه‌و ژینگه‌یه‌ی كه ڕۆمانه‌كه‌ی تێدا نوسیوه هه‌ندێك له ئازادییه‌كانی گرتوه، زۆر شت هه‌بوون ده‌یتوانی بینوسێت و ڕۆمانه‌كه‌ی پڕچێژتر بكات، به‌ڵام نوسینی ئه‌و ورده‌كاریانه له كاتێكدا ئه‌و هێشتاكه له‌و زیندانه‌دایه بارودۆخی زیاتر ئاڵۆزده‌كرد، به‌هه‌رحاڵ ئه‌م ڕۆمانه دڕنده‌یی مامه‌ڵه‌یی ئۆسترالیه‌كان و زیندانی مانۆس له گه‌ڵ په‌نابه‌راندا بۆ هه‌موو جیهان ئاشكرا كرد، بیرمان نه‌چێت ئه‌و كۆی چیرۆكی ده‌ربه‌ده‌ری و مه‌ینه‌تی ژیانی خۆی چواندوه به مه‌ینه‌تی و ده‌ربه‌ده‌ری ژیانی نه‌ته‌وه‌كه‌یه‌وه.
تێبینی: ئه‌م سه‌رنجانه له‌باره‌ی ئه‌و ڕۆمانه‌وه به‌ر له چه‌ند ساڵێك بڵاوكراوه‌ته‌وه كه هێشتاكه بێهروز له هه‌مان دۆخی سه‌ختی مانۆسدا بووه.
سه‌رنج له‌باره‌ی ڕۆمانه‌وه:
تۆقی عه‌زازیل، سه‌رچاوه‌یه‌ك بۆ سۆسیۆ- ئه‌نسرۆپۆلۆژیای ته‌كییه
یادداشتە ژێرزه‌مینییه‌كان: ڕۆمانێک بۆ ئاشکراکردنی ئاڵۆزیی سروشتی مرۆیی
مردن كارێكی سه‌خته، به‌ڵام سه‌ختر بینینی شكسته‌كانی پێش ئه‌و ڕووداوه‌یه
Comments
Post a Comment
سوپاس بۆ سه‌رنجه‌كه‌ت و بۆ ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی بابه‌ته‌كه.......