Ako Qadir Hama

سەرۆک لە بەردەم ئاوێنەکەیدا:                                                                                              ئاکۆ قادر ئەو ڕۆژەى وێنەکانى ئەو لە بازاڕ و کوچەو کۆڵان و مەیدانەکاندا هەڵدەواسران ئەو لە کونجى ژوورەکەیدا، لە بەردەم ئاوێنەکەیدا وەستابوو  لە خۆى ڕادەما! ئەو بەیانیەى شەقامەکانى شاڕ پڕبوون لە هاوار و دروشمى  ئەو پیاو و ژنانەى ڕوخسارێکى ڕوونیان نەبوو سەرۆک بەتەنها لە بەردەم ئاوێنەکەیدا قەنى دەکێشا!! *    *     * شار خرۆشا خەڵک هەموو داواى سەرى ئەو شاعیرەیان دەکرد  خەونى بینیوە منداڵێک بۆتە سەرۆک. کوچەو کۆڵان و جادەکان بۆنى خوێنیان گرتووە  کەچى سەرۆک ئەم بەیانییە  لە بەردەم ئاوێنەکەیدا هەنگوین دەخوا!! سەرى بڕاوى شاعیرەکە خرایە بەردەم سەرۆک کەچى سەرۆک هەر توڕەیە سەرۆک لەبەردەم ئاوێنەکەدا ل...

ئایا کارە ئاژاوەگێڕییەکان پاساوییان هەیە؟ ‌پیته‌ر سینگه‌ر٭، كاتارژینه‌ دی لازاری ڕادێك٭ وەرگێڕانی: ئاکۆ قادر حەمە   له‌ كۆتاییه‌كانی مانگی ئایار و حوزه‌یراندا، دوا ئه‌وه‌ی جۆرج فلۆیید به‌ شێوه‌یه‌كی دڕندانه‌ كوژرا- له‌ ژێر ئه‌ژنۆی ئه‌فسه‌رێكی پۆلیس له‌ شاری مینیاپۆڵس- ناڕه‌زایه‌تییه‌كی جه‌ماوه‌ری دژ به‌ نه‌ژادپه‌رستی سیسته‌ماتیك له‌ سه‌رتاسه‌ری ئه‌مریكا و جیهاندا سه‌ریانهه‌ڵدا. كوشتنی فلۆیید له‌ دوای ژماره‌یه‌ك كوشتنی تردا ڕوویاندا كه‌ له‌ ڕابردوودا پۆلیس دژ به‌ ئه‌مریكییه‌ ئه‌فریقیه‌ بێ چه‌كه‌كان ئه‌نجامی دابوو كه‌ هیچ هه‌ڵسوكه‌وتێكی توندوتیژانه‌یان نه‌نواندبوو. زۆرینه‌ی ئه‌و ناڕه‌زایه‌تیانه‌ ئاشتیانه‌ به‌ڕێوه‌چوون، به‌ڵام هه‌ندێكیان گۆڕان بۆ كرده‌وه‌ی ئاژاوه‌گێڕیانه‌ له‌ گه‌ڵ تاڵانی و تێكدانێكی به‌رفراواندا. له‌ گه‌ڵ ئه‌وه‌ی كه‌ به‌ دڵنیاییه‌وه‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان دژ به‌ دڕنده‌یی و نه‌ژادپه‌رستی پۆلیس كارێكی ڕه‌وایه‌‌، به‌ڵام ئایا ده‌كرێت به‌رگری له‌ كرده‌وه‌ ئاژاوه‌گێڕییه‌كان بكرێت؟ قوڵترین به‌رگری فه‌لسه‌فیانه‌ له‌ بارەی  كرده‌وه‌ ئاژاوه‌گێڕییه‌كانەوە نوسرابێت له‌ لایه‌ن ئی...

  جۆكه‌ر، په‌راوێزكراوێك هه‌ڵده‌ستێته‌وه‌ و درز ده‌خاته‌ ناو سیسته‌مه‌وه‌ : ئاكۆ قادر حه‌مه‌ فیلمی جۆكه‌ر یه‌كێكه‌ له‌ گرنگترین ئه‌و شاكارانه‌ی سینه‌ما كه‌ پاڕ ساڵ (2019) به‌رهه‌مهاتووه‌، له‌ ڕۆژی ده‌رچوونیه‌وه‌ ئه‌مویست ته‌ماشای بكه‌م و ده‌رفه‌تم نه‌بوو، وابزانم من دواهه‌مین كه‌سه‌كانم ده‌یبینم، تا ئه‌وه‌ی كۆرۆنا هات و هه‌موومانی كه‌ره‌نتینه‌ كرد.. ئێسته‌ ده‌رفه‌تێكی زێڕینه‌ بۆ خوێندنه‌وه‌ و ته‌ماشاكردنی فیلم . ئارسه‌ر وه‌ك لێبووكێكی غه‌مگین: جۆكه‌ر ناوی دووه‌می كاره‌كته‌رێكه‌ به‌ناوی "ئارسه‌ر" كه‌ كاری لێبووكی (گاڵته‌چێتی) ده‌كات، ئه‌و كاره‌ واته‌ به‌ پێكه‌نین خستنی خه‌ڵكی و یه‌كێكه‌ له‌و هونه‌ر و كارانه‌ی كه‌ ئارسه‌ر زۆر حه‌زی لێیه‌تی، به‌ڵام كاره‌كه‌ی وه‌ك هه‌موو لێبووك و گاڵته‌چییه‌كانی تر له‌ گه‌ڵ ژیان و گوزه‌رانیدا نه‌گونجاوه‌، به‌ڵام له‌ دۆخی ئارسه‌ردا نه‌گونجاوییه‌كه‌ی زۆر سه‌خت تر و قوڵتره‌.  ئارسه‌ر ته‌مه‌نی له‌ چله‌كاندا ده‌نوێنێت و كوڕی ژنێكی كه‌فته‌كاره‌ و پێكه‌وه‌ له‌ ماڵێكدا ده‌ژین له‌ گه‌ڕه‌ك و باڵه‌خانه‌یه‌كی په‌راوێز و هه‌ژارانه‌دا‌.  ئارسەر تەمەنی ...

بێ باوەڕى دووەم  عیلمانیەت دەتوانێت چى لە ئایینەوە فێربێت؟ ئالان دى بۆتۆن و: ئاكۆ قادر حه‌مه‌ یەکێک لە ئامرازە باوەکانى دابەشکردنى جیهان دابەشکردنیەتى بۆ باوەڕداران و بێ باوەڕان.. بۆئاییندارەکان و بێ ئایینەکان، هەتا نزیکەى دەیەى ڕابردوو ئاشکرابوو بێ باوەڕى چى دەگەیەنێت، ئەوکات دەنگى زۆر بێ باوەڕانە هەبوو، ئەوانەى تەنها ئاماژەیان بەوە نەدەکرد کە ئایین هەڵەیە، بەڵکو شتێکى پوچیشە. ئەو کەسانەى، هەندێکیان لە باکورى ئۆکسفۆرد دەژیان، بەڵگەکارى ئەوەیان دەکرد کە بڕواهێنان بە خوا لە بڕوا هێنان بە جنۆکە دەچێت و بەشێوەیەکى گشتى ئەمە هەروەک یارییەکى مناڵانەیە . ئێستە لەوەبڕوایەدام کە زۆر ئاسانە ئایین بەتەواوى بەمشێوەیە ڕەتبکەیتەوە، ئەمە بەشێوەى ڕاوکردنى ماسى دەچێت لەناو بەرمیلێکدا، ئەوەى ئەمەوێت ئەمڕۆ باسى بکەم شێوازێکى نوێ یە لەوەى چۆن ببێتە بێ باوەڕ، ئەگەر بمانەوێت، ئەمە وێنەیەکى ترە لە بێ باوەڕى کە دەکرێت ناوى بنێین بێ باوەڕى دووەم، ئێستە بێ باوەڕى دووەم یانى چى؟ بێ باوەڕى دووەم لە پێشەکیەکى سەرەکیەوە دەست پێ دەکات ئەویش: "بێ گومان هیچ خوایەک بوونى نیە، هیچ خوایەک و هیچ ڕۆحێکى خارق ...

  دەرئەنجامەکانى پەیماننامەى سایکس-پیکۆ دواى سەد ساڵ : ئاكۆ قادر حه‌مه‌ لە کۆتاییەکانى سەدەى هەژدەو سەرەتاکانى سەدەى نۆزدەوە ئەوروپیەکان لە ڕێگەى سیاسى و سیخوڕ و گەریدەو توێژەرەکانیانەوە بە چڕى بە ناوچەى دەسەڵاتى ئیمپراتۆریەتى عوسمانیدا بڵاوبونەوە، ئەو سەردەمە سەردەمى ڕێنسانس و ڕۆشنگەرى و هەڵسانەوەى ئەوروپا بوو، بە پێچەوانەوە سەردەمى داڕوخان و لەبەریەکهەڵوەشانى ناوەکى ئیمپراتۆریەتى عوسمانى بوو، ئیمپراتۆریەتى عوسمانى لە جەرگەى ئەوروپاى ڕۆژهەڵاتەوە تا مەغریبى عەرەبى درێژ بووبوەوە، ئەوروپیەکان بەم سەردان و گەڕان و تێبینیکردنانەیان بە ئاسانى دەیانبینى یەکێک لە دوژمنە دێرینەکانیان کە ماوەیەک پێش ئەوە هەڕەشە بوو بۆ سەر ئەوروپا و تەنانەت خەریک بوو ڤیەنا داگیربکات لە ناوەوە لە بەر یەک هەڵدەوەشێت، لەو ڕۆژانەوە ئەوروپیەکان خەیاڵى بە سودى خۆیان قۆستنەوەى ئەو بارودۆخەیان لە مێشکدا بوو، ئەمە بەردەوام بوو تا سەرەتاکانى سەدەى بیست، ئەوروپیەکان لە ماوەى ئەو سەدەیەدا لە ڕێگەى باڵیۆزخانەکانیانەوە هەروەها لە ڕێگەى دەستپێکردنى حەملەى ئیستعمارییان بۆ ناوچەکانى ئەفریقا و هندستان و ناوچەکانى باشورى ...

شاره‌كان خه‌ریكن به‌ هه‌واى ته‌نیاى خۆیان ده‌خنكێن   ئاكۆ قادر حه‌مه‌ ئه‌م كاته‌ت باش به‌ڕێز نامۆ من ئه‌زانم تۆ چه‌نده‌ سه‌رسه‌ختى له‌ پاراستنى ته‌نیایتدا نه‌ك نامه‌یه‌كم هاتنى خۆشم ته‌نیایى تۆ ناشێوێنێ . ئه‌زانم.. ئه‌زانم ئه‌زانم تۆ به‌یانیان وئێواران خۆت له‌ سێبه‌ره‌كه‌ت ده‌شاریته‌وه‌ . پێتوایه‌ سێبه‌ره‌كه‌ت هاتنى یه‌كێكى تره‌ یه‌كێكى تر حه‌شاماته‌ سێبه‌ره‌كه‌ت هاتنى حه‌شاماته‌ سێبه‌ره‌كه‌ت حه‌شاماته‌ به‌ڵێ، نامه‌یه‌ك له‌و دووره‌وه‌ حه‌شامات نیه‌ نامه‌یه‌ك له‌ منه‌وه‌ سێبه‌ر نیه‌ نامه‌یه‌ك له‌ منه‌وه‌ یه‌كێكى تر نیه‌ . نه‌خێر به‌ڕ ِ ێز ئه‌و نامه‌یه‌ حه‌شامات نیه‌ دوور دوور له‌ نزارانه‌وه‌ .. دوور دوور له‌و كێوانه‌وه‌ هاتوه‌ . ئه‌زانم تۆ شه‌ڕ له‌ گه‌ڵ قه‌ره‌باڵغیدا ده‌كه‌یت، له‌ یادمه‌ تۆ ڕۆژێك وتت هه‌واى شاره‌كان خه‌ریكه‌ كێوه‌ ته‌نیاكان ده‌خنكێنێت تۆ له‌وێیت به‌ر له‌و هه‌وایه‌ ده‌گریت، كێوه‌كان بێ تۆ ئه‌خنكێن . مه‌ترسه‌ ئه‌م نامه‌یه‌ى من یه‌كێكى تر نیه‌ ئه‌م نامه‌یه‌ هه‌واى شاره‌كان نیه‌ ئه‌م نامه‌یه‌ بێ به‌ریه‌ له‌ من ئه‌م نام...